Topaz Rubin

Kamieniem udającym brylant jest topaz – fluorokrzemian glinu. Najbardziej znane i cenione topazy mają charakterystyczną „topazową” barwę żółtą o różnych odcieniach. Zdarzają się jednak również topazy błękitne, fioletowe, różowe, czerwone oraz bezbarwne o poetyckiej nazwie „kropla wody”. Wniosek jest prosty. „Kroplę wody” szlifuje się w odpowiedni sposób i sprzedaje jako brylant. Ale i w tym przypadku odkrycie fałszerstwa jest stosunkowo łatwe. Topaz jest co prawda twardszy od cyrkonu, ale podobnie jak cyrkon daje się zarysować korundem.

Topaz imituje diamenty, a sam bywa imitowany przez jeszcze tańszy cytryn, znaną nam już żółtą odmianę kwarcu. Odpowiednio do swej barwy, cytryn ma zresztą i inne nazwy własne: „fałszywy żółty topaz”, „topaz czeski” lub „topaz hiszpański”. Nie dlatego, że nasi południowi sąsiedzi lub dalecy Hiszpanie wymyślili fałszowanie topazów. W tych krajach cytryn można po prostu częściej znaleźć niż w innych regionach kuli ziemskiej.

Prócz diamentu, jednym z najbardziej pożądanych, najwyżej cenionych kamieni był i pozostał rubin. Z tego właśnie względu jubilerzy całego świata wprowadzili wiele handlowych nazw kamieni, które mogły udawać rubin. Niektóre z nich zebrano w tabelce.

NIEKTÓRE KAMIENIE UDAJĄCE RUBIN
Nazwa handlowa Nazwa rzeczywista Wzór chemiczny
Rubin rubin Al2O3
Adelaide rubin almandyn (granat) Fe3Al2 (SiO4)3
Almandyn rubin czerwony spinel Al2MgO4
Amerykański rubin pirop (granat) Mg3Al2 (SiO4)3
Arizona rubin pirop Mg3Al2 (SiO4)3
Brazylijski rubin czerwony topaz Al2F2 (SiO4)
Cejloński rubin almandyn Fe3Al2 (SO4)3
Czeski rubin pirop lub Mg3Al2 (SiO4)3
różowy kwarc SiO2
Fałszywy rubin czerwono-różowy fluoryt CaF2
Kalifornijski rubin grossular (granat) Ca3Al2 (SiO4)3
Montana rubin grossular Ca3Al2 (SiO4)3
Syberyjski rubin czerwony turmalin (Na, Li, Ca) (Fe, Mg, Mn, Al)3 

Al6 [(OH)4/(B03)3] [Si6O18]

Współczesne imitacje topazów to twardsze od nich żółte szafiry, czyli syntetyczny korund zabarwiony na żółto, kamień wytwarzany w laboratoriach i zakładach przemysłowych. Aby wytworzyć sztuczny topaz, nie trzeba nowoczesnej chemii. Sztuczne, prawie prawdziwe topazy wytwarzali dawniej alchemicy i nieuczciwi jubilerzy. Jeśli mamy kawałek ametystu, czyli fioletową odmianę kwarcu, którą szczęściarz lub znawca może również znaleźć w Polsce, możemy tego dokonać sami, i to w domu. Wolno i ostrożnie podgrzewany ametyst traci swoje zabarwienie, staje się żółty jak topaz, zielony lub pomarańczowy. Również kwarc dymny po ogrzaniu staje się żółty.

Najbardziej poszukiwanym, przez wiele wieków cenionym kamieniem był topaz o nietypowej dla tego kamienia szlachetnego barwie różowej lub różowo-żółtej. Kamienie takie są bardzo rzadkie, ale żółte topazy wydobywane w Brazylii, wolno podgrzewane i wolno schłodzone zmieniają swoją barwę na tak poszukiwaną-różową. Tą samą metodą można upodobnić do diamentu cyrkon o dowolnym zabarwieniu. Nie musimy już poszukiwać rzadkich cyrkonów bezbarwnych. Ten sam cyrkon w innych warunkach nagrzewania zabarwia się na najmodniejszą w ostatnich latach barwę błękitną.