Podział kamieni szlachetnych

Podział kamieni szlachetnych.

Bauer podał przyjęty za K. E. Klugiem podział kamieni, szlachetnych na 5 klas. Podstawą tego podziału jest przede wszystkim twardość kamieni, mająca zasadniczy wpływ na ich cenę. Właściwe kamienie szlachetne (jubilerskie), wyróżniające się wysoką twardością (najwyższą spośród minerałów), pięknymi barwami, przezroczystością, silnym połyskiem i ogniem oraz rzadkością występowania w postaci okazów nadających się do szlifowania, zostały podzielone na 3 klasy:

Do klasy I należą kamienie o twardości 8—10 w 10-stopniowej skali twardości Mohsa: 1) diament, 2) korund (rubin, szafir), 3) chryzoberyl, 4) spinel.

Do klasy II zostały zaliczone kamienie o twardości 7—8 (z wyjątkiem szlachetnego opalu). Ich wartość jest na ogół niższa niż kamieni klasy I, lecz wysoka, a niektóre odmiany kamieni tej, klasy mogą osiągać ceny wyższe od kamieni klasy I. Należą tu: 5) cyrkon, 6) beryl (szmaragd, akwamaryn i in.), 7) topaz, 8) turmalin, 9) granat, 10) opal szlachetny.

Do klasy III należą kamienie o twardości 6—7 i własnościach pośrednich między kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi. Rzadko mają one wszystkie cechy kamieni szlachetnych, są jednak znacznie pospolitsze od kamieni klas poprzednich, lecz rzadkie w postaci okazów nadających się do szlifowania. Należą tu: 11) kordieryt, 12) wezuwian, 13) chryzolit (odmiana oliwinu), 14) aksynit, 15) cyjanit, 16) staurolit, 17) andaluzyt, 18) chiastolit, 19)  pistacyt (odmiana epidotu), 20) turkus.

Do klas IV i V należą tzw. kamienie półszlachetne, mające-tylko niektóre własności kamieni szlachetnych lub wykazujące te własności w znacznie mniejszym stopniu.

Do klasy IV należą kamienie o twardości 4-7. Mimo żywej; barwy i połysku, tylko niektóre z nich są przezroczyste, najczęściej jednak tylko przeświecające. Są to kamienie pospolite, na-ogół o niskiej cenie. Do klasy tej należą: 21) różne odmiany kwarcu, chalcedonu i opalu, 22) skalenie potasowe (adular, amazonit), 23) labrador, 24) obsydian (szkliwo wulkaniczne), 25) lazuryt (lapis lazuli), 26) haüyn, 27) hipersten, 28) diopsyd, 29) fluoryt, 30) bursztyn.

Do klasy V należą kamienie nieprzezroczyste, o słabym połysku, nie mające czystej barwy, jak gagat (zbita odmiana węgla brunatnego), nefryt, serpentyn, talk, gips (alabaster i gips włóknisty), malachit, hematyt i in. Ich wartość jest niska i w dużej mierze zależy od rodzaju obróbki.

Odmienną klasyfikację szczegółową kamieni, opartą głównie na ich wartości i cenach, przedstawił znakomity radziecki mineralog i znawca kamieni szlachetnych A. E. Fersman. Obok właściwych kamieni szlachetnych jako drugą grupę wyróżnił kamienie ozdobne. Każdą z tych grup podzielił na 3 klasy.

Do I klasy kamieni szlachetnych zaliczył: diament, szlachetne odmiany korundu — szafir i rubin, szmaragd (jedna z odmian berylu), aleksandryt (odmiana chryzoberylu), spinel (szlachetny) i euklaz. W klasie tej umieścił również perły, które chociaż odmiennego, bo organicznego pochodzenia, zaliczane są również do kamieni szlachetnych.

Do klasy II kamieni szlachetnych Fersman zaliczył: topaz, szlachetne odmiany berylu (poza szmaragdem zaliczanym do klasy I, tj. akwamaryn i in.), cyrkon, worobiewit, różową odmianę turmalinu (rubelit), fenakit, niektóre granaty (demantoid, almandyn, pirop, uwarowit) oraz ametyst (ciemne odmiany) i opal szlachetny.

Do klasy III kamieni szlachetnych należą według Fersmana przede wszystkim: turkus, turmaliny (poza rubelitem), spodumen (kunzyt), dioptaz, epidot oraz odmiany kwarcu i chalcedonu (kwarc zadymiony, jasny ametyst, chryzopraz, agat i in.). Do tej klasy zaliczył Fersman także bursztyn i gagat.

Do kamieni ozdobnych (dekoracyjnych), mających cechy kamieni półszlachetnych, należą głównie minerały nieprzezroczyste, jak nefryt i jadeit, lazuryt, niektóre odmiany skaleni (amazonit, labrador), rodonit, malachit i niektóre odmiany kwarcu i chalcedonu. Minerały te należą do I klasy tej grupy kamieni.

Do klasy II zaliczył Fersman serpentyn, agalmatolit, onyks, fluoryt i in.

W klasie III umieścił oprócz alabastru niektóre skały, jak marmury i porfiry, używane głównie jako architektoniczny materiał dekoracyjny.