Skały okruchowe czyli klastyczne, zbudowane z okruchów skalnych dzieli się w zależności od wielkości budujących je ziaren. Skały grubo okruchowe o wielkości ziaren powyżej 2 mm, do których należą ostrokrawędziste gruzy i obtoczone żwiry. Zlepiony spoiwem gruz tworzy brekcje, a scementowane żwiry to zlepieńce. Skały średnio okruchowe o wielkości ziaren: 2-0,063 mm, to piaski i piaskowce. Do grupy skał drobno okruchowych należą muły, mułowce, iły i iłowce o ziarnach poniżej 0,063 mm.
Struktura skał okruchowych jest ziarnista. Zależnie od wielkości ziaren wyróżnia się strukturę:
– psefitową (greckie psephos znaczy kamień),
– psamitową (od greckiego słowa psamos – piasek),
– pelitową (pelos po grecku znaczy ił).
W rezultacie niejednakowej odporności na czynniki wietrzenia oraz na transport, część minerałów ulega łatwo rozkruszeniu lub wyługowaniu, inne opierają się siłom niszczącym. Do szczególnie odpornych na wietrzenie chemiczne należy kwarc, tworzący znaczne nagromadzenie ziaren, obok których spotkać można czasem minerały ciężkie oraz kamienie szlachetne. Stąd w niektórych piaskach występują okruchy złota, platyny, kasyterytu, rutylu, cyrkonu, granatów, turmalinu, korundu i diamenty.
Podczas transportu dochodzi do różnicowania początkowo mniej więcej jednorodnego materiału. Proces ten nazywany jest dyferencjacją sedymentacyjną. Jako pierwsze osadzają się duże okruchy skalne w postaci żwirów i piasków, których głównym składnikiem jest kwarc, drobne cząsteczki zaś są transportowane dalej i gromadzą się w postaci mułów i iłów, często bardzo daleko od miejsca wietrzenia pierwotnej skały. Skały ilaste zbudowane są przede wszystkim z glinokrzemianów. Pomiędzy początkowym a końcowym etapem sedymentacji skał okruchowych występują więc nie tylko różnice strukturalne, ale i chemiczne.
Konsolidacja luźnych okruchów w zbitą skałę jest procesem złożonym i zależnym od wielu czynników. Ciężar nadległych skał powoduje kompakcję, czyli zbliżenie się ziaren i zmniejszenie pustek, niektóre minerały ulegają deformacji lub wzajemnie się zazębiają. Krzemionka SiO2 lub węglan wapnia CaCO3 wytrącają się z roztworów zawartych w porach i jako spoiwo wiążą poszczególne ziarna. Proces diagenezy polega na rekrystalizacji osadu zaraz po jego osadzeniu, przed etapem metamorfizmu.
Wietrzenie chemiczne skał przy udziale wód krążących w skorupie ziemskiej daje szczególnie wyraźne rezultaty w pobliżu wychodni złóż kruszców. Aktywne wody rozpuszczają znaczną część minerałów, głównie siarczków. Na powierzchni powstaje brunatna strefa utlenienia, utworzona przez utlenieniu siarczków żelaza, jest to tzw. czapa żelazna. Na kontakcie roztworów ze zwierciadłem wód gruntowych dochodzi do reakcji z nierozpuszczonymi jeszcze kruszcami i utworzenia się nowych minerałów. Jest to strefa cementacyjna, wzbogacona głównie w srebro Ag i miedź Cu.
Utworzone na wychodniach żył kruszconośnych czapy żelazne były w dawnych czasach doskonałą wskazówką dla górników podczas poszukiwań złóż, strefy cementacyjne zaś dostarczyły wielu łatwo dostępnych kruszców. Po wyczerpaniu zasobów w strefie cementacyjnej następował przeważnie szybki upadek wielu ośrodków i miast górniczych w średniowieczu.