Procesy krzepnięcia magmy.
Z ochładzanej powoli magmy w górnych partiach skorupy ziemskiej, ale w pewnej odległości od powierzchni, przy temperaturze około 110CTC zaczynają krystalizować poszczególne minerały. Magma składa się ze składników o różnych punktach krzepnięcia i dlatego proces ten przebiega w pewnym przedziale temperatur, a nie w jednej określonej temperaturze. We wczesnym stadium krystalizacji następuje oddzielenie się magmy siarczkowej od krzemianowej. Proces ten nosi nazwę likwacji (rysunek).
Rysunek. Schemat krystalizacji magmy.
Jako pierwsze krystalizują z magmy minerały ciemne, tzw. maficzne, z grupy oliwinu, tworząc skały grupy perydotytu. Równocześnie powstają minerały tworzące złoża chromitu, platynowców, tytanitu, magnetytu, pirotynu, pentlandytu i chalkopirytu. Magma może reagować z wykrystalizowanymi minerałami, powodując ich przeobrażenie, np. oliwinu w piroksen. Z kolei piroksen w amfibol (hornblendę), który zostaje przez reakcję z magmą przeobrażony częściowo lub całkowicie w biotyt. Proces ten można zaobserwować pod mikroskopem w płytkach cienkich, w postaci obwódek, np. kryształy oliwinu mogą być obwiedzione obwódką piroksenu, ten zaś obwódką hornblendy otoczonej z kolei biotytem. Wykrystalizowane z magmy pierwsze ciężkie minerały mogą grawitacyjnie opadać w ciekłej masie i gromadzić się w dolnych partiach, powodując jej dalsze różnicowanie, nazywane dyferencjacją grawitacyjną magmy.
Po zakończeniu wczesnej fazy krystalizacji magmy, tzn. po utworzeniu się skał ultrazasadowych, następuje główna faza krystalizacji magmy. Wynikiem tej fazy jest tworzenie się skał zasobniejszych w SiO2 i alkalia oraz CaO, a uboższych w Fe i Mg, tj. skał zasadowych i obojętnych, np. diorytu.
Niewielka część magmy pozostała po głównej fazie krystalizacji jest zasobna w Si02 i alkalia. Z magmy tej tworzą się skały kwaśne, których przedstawicielem są skały granitowe zbudowane ze skaleni, biotytu, augitu, hornblendy i kwarcu.
Zależnie od zawartości krzemionki SiO2 dzielimy skały magmowe na ultrazasadowe, bardzo ubogie w krzemionkę, do których należą perydotyt i piroksenit, zbudowane z oliwinu i piroksenu, ubogie w krzemionkę (do 10% SiO2) zasadowe skały, jak gabro, w których głównymi minerałami skałotwórczymi są plagioklazy, piroksen i hornblenda. Skały ultrazasadowe i zasadowe charakteryzują się ciemną barwą.
Skały obojętne, to dioryt i syenit. W stosunku do poprzednich skał charakteryzują się wzrostem zawartości krzemionki i jaśniejszą barwą.
Skały kwaśne grupy tonalitu i granodiorytu zbudowane są głównie z-minerałów jasnych, jak: kwarc, ortoklaz, z ciemnych zaś występuje tu biotyt i hornblenda. W granicie spada zawartość ciemnych, czyli maficznych minerałów.
Oprócz opisanych skał istnieje jeszcze szereg skał ubogich lub całkowicie pozbawionych kwarcu. Miejsce kwarcu zajmują minerały ubogie w krzemionkę, jak: leucyt, nefelin, plagioklazy. Są to tzw. foidy. Wyróżnia się w związku z tym foidonośny syenit, foidonośny monzonit, foidonośny monzodioryt, foidowy dioryt i foidolity. Pomiędzy poszczególnymi typami skał istnieje szereg ogniw pośrednich.