Zainteresowanie kamieniami wzmogło się, gdy zaczęto przypisywać im rozmaite nadprzyrodzone właściwości, wpływające na losy ich właścicieli. Z czasem powstała nawet obszerna nauka na ten temat. Pojawiły się uczone księgi, w których można było wyczytać, jakim kamieniem należy się posłużyć w danej sytuacji (o czarodziejskich siłach, zaklętych w kamieniach, wspominają także wielkie epopeje indyjskie „Mahabharata” i „Ramajana”).
Wierzono więc, że agat zwiększa potencję mężczyzn, chroni przed piorunami, uśmierza bóle, sprzyja płodności; aleksandryt — zapewnia szczęście i sukcesy w życiu, a przy tym chroni przed wrogami; almandyn jest tarczą przeciw ciężkim chorobom (nawet dżumie); ametyst odciąga od napojów alkoholowych, złych myśli, strzeże przed złodziejami, gwarantuje pomyślność w życiu małżeńskim. Akwamaryn był ceniony jako „kamień wiedzy”, rozwijający umysł i inteligencję; chryzolit (zwłaszcza oprawiony w złoto) miał z kolei bronić przed złymi duchami i chronić właściciela przed chorobami serca, gorączką, a także wyrabiać dobry smak artystyczny. Kto chciał mieć silną wolę, zapewnić sobie władzę, sukcesy i ujść przed złymi siłami, powinien nosić granaty. Kto zaś często podróżował i chciał uniknąć podczas wypraw nieprzewidzianych wypadków lub też chciał się pozbyć wyrzutów sumienia — zaopatrywał się w hiacynt (cyrkon). Przytoczmy jeszcze kilka wskazówek z tej dziedziny. Jadeit przynosi szczęście we wszystkich grach i interesach; jaspis chroni przed krwawieniami z nosa, a rolnikom zapewnia dostatek opadów deszczu; karneol daje siłę, uspokaja, zaostrza bystrość umysłu; kamień księżycowy odbiera lunatykom ochotę do nocnych spacerów, podtrzymuje siłę woli, a trzymany pod językiem — pozwala przewidywać przyszłość; kryształ górski sprawia, że modlitwy jego właściciela są wysłuchiwane, a labradoryt — gwarantuje rodzinie wielodzietność; lazuryt usuwa duszność, skurcze; nefryt strzeże ogniska domowego, zapobiega kłótniom małżeńskim i zdradom, także onyks wzmacnia szczęście małżeńskie i gwarantuje trafny wybór partnera, a na dodatek jeszcze łagodzi skutki zapalenia oczu. Opalowi przypisuje się moc spełnienia tajemnych życzeń; spinelowi — kształtowanie dobrych cech charakteru, cierpliwości; tygrysie oko natomiast wlewa w ciało odwagę, dodaje werwy. Topaz likwiduje ponoć przejawy skąpstwa i jest czułym wskaźnikiem niewierności małżeńskiej, bo w razie zdrady — pęka; turkus — broni przed nieszczęściami, zmienia barwę, gdy w organizm właściciela zakradnie się choroba, i rozpada się, gdy ten umrze; wreszcie turmalin rozwija fantazję i zamiłowanie do sztuk pięknych.
Powstała bogata literatura mineralogiczna, zwłaszcza w krajach arabskich, gdzie znajomość kamieni była wysoko ceniona. Doliczono się około 50 traktatów na ten temat. Za najbardziej wszechstronne uważane jest dzieło „Kwiaty myśli o cennych kamieniach”, napisane przez Szihaba ad-Dina at-Tifaszi (zmarłego w 1254 r.), zawierające w 25 rozdziałach wiele interesujących wiadomości o pochodzeniu kryształów, miejscach ich występowania, wartości oraz ich zastosowaniu do celów leczniczych i magicznych.
Wcześniej jeszcze powstał „Zbiór wiadomości o drogocennych kamieniach” napisany przez wielkiego uczonego świata islamu, humanistę al-Biruniego (973—1048). Ten astronom, geolog, historyk, geograf, farmakolog i poeta zarazem był autorem 180 traktatów. Przytoczył on informacje o znanych mu minerałach, podzielił je na grupy, i to zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy. Streścił też wiele legend dotyczących kamieni, przy czym do niektórych ustosunkował się sceptycznie. Na przykład zanotował według podań, że „jeśli potrzymać szmaragd przed wężem, to z jego oczu poleje się woda i gad oślepnie, co potwierdza wielu świadków”. Ale zaraz potem dodał, iż sam kilkakrotnie sprawdzał tę informację i przekonał się, że nie ma w niej krzty prawdy.