Kwarc

Kwarc

Najbardziej pospolitym minerałem – związkiem chemicznym jest kwarc-związek krzemu z tlenem w najpospolitszej postaci znany jako zwykły piasek o bardzo prostym wzorze chemicznym – SiO2. Jest to oczywiste, jeśli uwzględnimy, że tlen i krzem to dwa głównie składniki skorupy ziemskiej. Tlen stanowi prawie połowę (49,4%), a krzem-drugi w ilości po tlenie-ponad czwartą część (25,45%) masy skorupy ziemskiej. Krzem swoimi własnościami jest podobny do węgla. Podobnie jak węgiel w świecie żywym jest podstawowym budulcem wszystkich żywych organizmów, tak krzem pełni zasadniczą rolę w świecie nieożywionym. Krzemionka w różnych postaciach oraz w różnych minerałach krzemianowych i glinokrzemianowych stanowi większość skał, jest jakby kręgosłupem skorupy ziemskiej. Ale nie tylko. Krzemionka jest również jednym z ważnych budulców w świecie żywym-w roślinach i zwierzętach.

Ziele skrzypu polnego zawiera około 5 do 8% krzemu w formie krzemionki, w tym około 1% krzemionki rozpuszczalnej w wodzie – łatwej do przyswojenia przez organizm ludzki. Jeszcze więcej rozpuszczalnej krzemionki zawiera miodunka plamista – 2,5%. I właśnie ze względu na zawartość krzemionki zioła te stosuje się w leczeniu gruźlicy kostno-stawowej.

Sztywność i twardość bambusa w znacznej mierze wynika z krzemionki wchodzącej w skład jego elementów włóknistych. Ale bambus pobiera z ziemi więcej krzemionki niż ilość potrzebna do nasycenia włókien, a nadmiar odkłada w okolicach kolanka w postaci jednej z odmian opalu, zaliczanego do kamieni szlachetnych z grupy kwarcu. Opal ten, znany pod nazwą tabaszir, używany był już w starożytności w Chinach i w Indiach jako kamień ozdobny oraz jako środek zastępujący cukier. Prócz krzemionki zawiera on wiele składników organicznych, w tym składniki słodkie. Tabaszir można barwić nasycając go barwnikami roślinnymi i zwierzęcymi, a w tej postaci może imitować nawet opale szlachetne i onyks. Zgodnie z tradycyjną, ludową medycyną wschodnią może być lekarstwem leczącym astmę i gruźlicę. Oficjalna medycyna nie wypowiedziała się na ten temat, ale sądząc po efektach stosowania wyciągów ze skrzypu polnego możliwe jest, ze i w tym przypadku wiedza naszych przodków jest zgodna z rzeczywistością.

Wśród zwierząt szczególnie często używających krzemu do budowy swoich szkieletów, czasem szkieletów zewnętrznych – skorupek lub pancerzy ochronnych, są zwierzęta wodne. Między innymi znane nam już gąbki, ale również okrzemki i wiele innych. Jak wykazano zaledwie, krzem jest także niezbędnym składnikiem szkieletu, ale również tkanek miękkich u ssaków.

Prócz kwarcu, krzemianów (np. szmaragd) i glinokrzemianów (znany nam już albit), wśród minerałów-związków chemicznych tworzących skorupę ziemską, chemicy wyróżniają: azotany, borany, chlorki, fluorki, fosforany, siarczki, tlenki, węglany i wiele innych.

Niektóre z tych minerałów, charakteryzujące się pięknym zabarwieniem, często przezroczyste, zazwyczaj bardzo twarde, nie dające się zarysować nawet przy codziennym noszeniu pierścionka, odporne na działanie kwasów, uznano za szlachetne. Pamiętajmy jednak, że złoto nie byłoby tak bardzo cenionym metalem, gdyby nie było tak rzadkie. Również kamienie szlachetne należą do rzadkości. Stąd ich wysoka cena i zastosowanie, podobnie jak złota, w jubilerstwie do wyrobu ozdób i galanterii.