Rubin szmaragd cyrkon

Pamiętamy, że wszystkie kamienie przezroczyste o czerwonym zabarwieniu nazywano kiedyś rubinami. Nie wiedziano, że prócz rubinów czerwone mogą być także znacznie tańsze granaty – pirop czy almandyn, równie czerwony jak rubin spinel, czerwona odmiana turmalinu i wiele innych minerałów. Za najpiękniejsze rubiny płacono czasami drożej niż za równie duże diamenty. Tymczasem dopiero niedawno okazało się, że np. słynny „Rubin Czarnego Księcia” nie jest tlenkiem glinu, jak rubin, lecz podwójnym tlenkiem glinu i magnezu-znacznie tańszym, choć również szlachetnym spinelem.

Pierwsza wzmianka o tym kamieniu podaje, że należał on do króla Grenady, skąd przeszedł w ręce kastylijskiego Piotra Okrutnego. W zapisie dokonanym podczas inwentaryzacji przeprowadzonej w 1858 roku o kamieniu tym napisano: „Rubin Edwarda, Księcia Walii, zwanego Czarnym Księciem, syna Edwarda III, podarowany (Czarnemu Księciu) przez don Pedra (Piotra Okrutnego), króla Kastylii, za pomoc w zwycięstwie pod Najera (północna Hiszpania) w roku 1415. Wschodnim zwyczajem jest przewiercony na wskroś, lecz przednią część otworu zaślepiono małym rubinem”. Jako rubin został też ten spinel wprawiony w pierwszą koronę Karola II, a później w używaną do dnia dzisiejszego podczas największych uroczystości koronę brytyjską – Imperial State Crown.

Tradycyjnie uznawany za szmaragd, kamień, przez który Neron oglądał płonący Rzym, zachował się do dziś i znajduje się w zbiorach Watykanu. Przed kilkunastoma laty udostępniono go francuskiemu mineralogowi, który na podstawie szczegółowych badań mineralogicznych stwierdził, że nie jest to szmaragd, lecz – oliwin. Krzemian magnezu i żelaza-jeden z najpospolitszych minerałów skałotwórczych, choć wyjątkowo pięknie zabarwiony.

Takich pomyłek wynikających z niewiedzy było znacznie więcej. Później, gdy nauczono się już rozróżniać kamienie szlachetne, zaczęto mylić się świadomie. Ci, którzy wiedzieli więcej, oszukiwali tych, którzy wiedzieli mniej, sprzedając im kamienie szlachetne prawdziwe, ale „udające” inne kamienie. Kamienie te moglibyśmy nazwać kamieniami prawie prawdziwymi.

Cyrkon to kamień szlachetny, będący krzemianem cyrkonu, pierwiastka o symbolu chemicznym Zr. W zależności od zanieczyszczeń żelazem, cerem, niobem lub innymi metalami ma zabarwienie brązowe, żółte, czerwone lub niebieskie. Czysty, bez zanieczyszczeń jest bezbarwny, najwyżej ceniony, ma diamentowy blask i często bywa szlifowany w szlif brylantowy. Aby zainteresować kupujących nazywany jest często diamentem cejlońskim, a przez nieuczciwych sprzedawany jako diament. Na szczęście prawdziwy diament jest znacznie twardszy od cyrkonu. Cyrkon można więc rozpoznać przez próbę zarysowania zwykłym, korundowym papierem ściernym.