Heliodor

Heliodor. Piękną, przezroczystą odmianą berylu o barwie złotożółtej jest heliodor. Odmiana ta, zwana również złotym berylem, była znana od dawna na Cejlonie. W 1910 r. w Namibii odkryto złoże złotego berylu odznaczającego się wyjątkowo piękną barwą i nadano mu nazwę heliodor, co oznacza dar słońca. Przypuszcza się, że stwierdzona w tym kamieniu zawartość substancji radioaktywnych jest przyczyną jego pięknej barwy. Przez pewien czas nazwa heliodor była używana tylko na określenie beryli południowoafrykańskich, obecnie jednak niemal powszechniej stosuje się ją do przezroczystych żółtych odmian berylu.

Morganit. Przezroczystą odmianą berylu barwy różowej jest morganit, znany również pod nazwą worobiewit. Nazwa morganit pochodzi od miłośnika i zbieracza kamieni szlachetnych J. T. Morgana, nazwa worobiewit — od nazwiska rosyjskiego mineraloga W. I. Worobiewa. Morganit został znaleziony w okolicach San Diego (Kalifornia) i na Madagaskarze. Kamienie z Madagaskaru są barwy czystoróżowej, kamienie kalifornijskie mają odcień różowołososiowy. W miejscach występowania morganitu znajdowane są również inne różowe kamienie szlachetne — kuncyt (odmiana spodumenu) i rubelit (różowy turmalin).

Goszenit. Bardzo czystą, przezroczystą odmianą berylu jest goszenit. Został on znaleziony w Ameryce Północnej w Goshen (Massachusetts), Maine, Connecticut i Kalifornii.

Rozpoznawanie i naśladownictwo. Szmaragd odznacza się tak charakterystyczną barwą, że doświadczony znawca kamieni przeważnie szybko potrafi go rozpoznać. Niektóre jednak odmiany szmaragdów mogą przypominać inne minerały zielone: cyrkony lub szafiry, demantoid, chryzolit, jadeit lub zielony fluoryt. Szmaragd różni się od tych kamieni wyższą twardością oraz gęstością i własnościami optycznymi.

Syntetyczne szmaragdy otrzymali chemicy niemieccy dopiero w okresie międzywojennym. Kamieniom tym nadano nazwę Igmeralden. Pięknej barwy syntetyczne szmaragdy, bardzo podobne do naturalnych, wytwarza się od 1940 r. Zawierają one liczne inkluzje, nieraz tak podobne do zawartych w szmaragdach naturalnych, że odróżnić je potrafi tylko doświadczony znawca kamieni szlachetnych.

Syntetyczne szmaragdy mają coraz większe zastosowanie w jubilerstwie, gdyż dzięki ulepszeniu metod syntezy uzyskiwane są kamienie o dostatecznej wielkości. Zielone szkło berylowe (szmaragdowe), otrzymywane przez stopienie okruchów szmaragdów, pomimo podobnej barwy można łatwo odróżnić po odmiennych własnościach fizycznych. Zielone syntetyczne korundy i spinele mają odmienne odcienie barw.

Akwamaryny mogą być naśladowane przez niektóre odmiany cyrkonów i topazów, a także przez spinele syntetyczne i szkło berylowe (akwamarynowe) otrzymywane przez stopienie okruchów akwamarynu.

W handlu często spotyka się dublety i tryplety naśladujące szlachetne odmiany berylu.

Szlachetnym odmianom berylu nadaje się formę szlifu schodkowego lub nożycowego.