Aleksandryt jedna z odmian chryzoberylu

Aleksandryt jedna z odmian chryzoberylu.

Szczególnym przypadkiem wśród barwnych kamieni szlachetnych jest aleksandryt, jedna z odmian chryzoberylu. Czysty chryzoberyl to podwójny tlenek metali o wzorze chemicznym BeAl2O4. Wzór ten można zapisać również inaczej: BeO · Al2O3, a więc jakby mieszanina tlenku berylu i tlenku glinu. Podobnie jak wiele znanych nam już kamieni szlachetnych, czysty chryzoberyl jest bezbarwny, mało efektowny, nieciekawy dla jubilerów. Aleksandryt to chryzoberyl zanieczyszczony tlenkami dwóch różnych metali-tlenkiem chromu barwiącym na czerwono i tlenkiem żelaza barwiącym na zielono. Nieoczekiwany efekt takiego podwójnego zanieczyszczenia to głęboko zielona barwa w świetle dziennym, zmieniająca się na malinowoczerwoną lub fioletowoczerwoną w sztucznym świetle żarówki.

Po przeczytaniu wiadomości poprzedzających powyższe zdanie, każdy powinien sam znaleźć odpowiedź na kolejne pytanie: dlaczego. Dlaczego aleksandryt zmienia swoje barwy w zależności od rodzaju oświetlenia. Dla ułatwienia można dodać jeszcze jedną informację. Oświetlony białym światłem emitowanym przez „zimno świecącą” świetlówkę, aleksandryt pozostaje zielony. Myślę, że teraz wiemy już wszystko. Światło dzienne i światło świetlówki to światło białe składające się ze wszystkich podstawowych składników widma. Tymczasem żarówka nie jest ciałem ogrzanym do bardzo wysokiej temperatury, emituje więc światło o innym składzie, bliższym czerwonej części widma niż światło słoneczne, a więc inne składniki widma są pochłaniane przez aleksandryt i inne stanowią o barwie dopełniającej.